Personeel Ledeboer groef tunnel naar café Mentink

Het café Mentink, waarin de  “iezermotten”  van Ledeboer een tunnel groeven om hun dagelijkse borreltje te kunnen nuttigen

Personeel Ledeboer groef tunnel naar café Mentink

Borne - De industrie heeft in vroegere jaren steeds een belangrijke plaats ingenomen in de Bornse samenleving. Spanjaard was bijvoorbeeld meer dan 100 jaar de slagader van Borne. Maar ook andere industrieën hebben hun stempel op Borne gedrukt en een belangrijke is wel geweest de machinefabriek van de firma Ledeboer. De fabriek was gevestigd in een pand aan de Deldense straat even over het spoor rechts waar later de Refine was gevestigd.

De fabriek was oorspronkelijk een tweemansbedrijf, want naast de heer Ledeboer was mede-eigenaar de heer Meyling, de man, die we ook al hebben gezien als compagnon van de heer Stork. Dit laatste bedrijf, is in Borne begonnen aan de Oude Almeloseweg, doch later naar Hengelo overgeplaatst.

De heer Ledeboer had een bewogen jeugd achter de rug. Hij stamde uit een doktersfamilie en zijn ouders wilden graag dat hij ook dokter werd. De heer Ledeboer voelde er echter weinig voor en trok de wijde wereld in. Na een lange reis kwam hij in Nederland terug en kwam in dienst bij de Bornse firma Stork en Meyling als volontair. Reeds toen toon de hij zijn technische capaciteiten. Die demonstreerde hij later ook in zijn eigen fabriek waar hij een elektrische verlichting aanbracht. Dat was voor de komst van de eerste Electrische Centrale in Twente van Hofstede Crull, een bedrijf, dat ook in Borne begon. In die jaren waren er nog geen lampen, maar Ledeboer vervaardigde er zelf een, die echter meer leek op een halve maan dan op een peer. Het bedrijf kwam in luttele jaren tot grote bloei en velen verdienden er een goede boterham, vooral toen de heer J.M. Ledeboer de teugels in handen nam. Er werkten toen eind 1800 ruim 100 personen.

Bornse babbels

De fabriek bestond uit een ijzergieterij, een ketelmakerij, draaierij en boorderij. De firma legde zich vooral toe op het vervaardigen van stoomketels, die gretig aftrek vonden.

Verboden borreltje

In die jaren was het nog gewoonte, dat arbeiders tijdens het werk een borreltje gingen drinken, een gewoonte, die nu geheel verdwenen is.

De ,,iezermotten” zoals metaalbewerkers in die jaren werden genoemd, van Ledeboer hadden het wel gemakkelijk, omdat tegenover de fabriek het bekende café van ,,Dieka Mentink” was gevestigd. Ledeboer wilde een eind maken aan het clandestien borrels drinken. Hij nam geen halve maatregelen en bouwde een grote muur om de fabriek (de restanten hebben er nog tot voor enkele jaren gestaan), doch hij had letterlijk en figuurlijk buiten de waard gerekend, want in samenwerking met de kastelein groeven de arbeiders een tunnel van de fabriek naar het café en kwamen zodoende toch aan hun zo fel begeerde borreltje. Nu ging het de arbeiders niet direct om de drank, doch men dient niet te vergeten, dat er in die jaren vrijwel geen ontspanning was.

Vakleu

Stork in Hengelo was inmiddels erg groot geworden en vooral de jongeren gingen weg bij de Bornse fabriek. Wanneer ze zich bij Stork aanmeldden en men hoorde, dat ze van Ledeboer uit Borne kwamen, dan werden ze direct aangenomen, want ,,leu dee van Ledeboer komt, dat bint vakleu”.

Dit artikel komt uit de Twentsche Courant van 7 januari 1974